Do czego służą siateczki w mikroskopii elektronowej?

Mikroskopia elektronowa to niezwykle użyteczne narzędzie służące do charakterystyki powierzchni oraz składu chemicznego różnorodnych materiałów o budowie nanostrukturalnej, mające zastosowanie w badaniach krystalograficznych, fizyce ciała stałego, medycynie i w wielu gałęziach przemysłu.

Od chwili, gdy wynaleziono i wprowadzono do użytku transmisyjny mikroskop elektronowy, został on uznany za bazowe urządzenie stosowane do badania struktur i materiałów rozmiarów atomowych. Należy jednak pamiętać, że każda analiza wymaga od próbki odpowiedniego spreparowania i poddania jej szeregowi czynności przygotowawczych, zgodnych z procedurami i metodyką przypisaną do poszczególnych technik mikroskopowych. Jest to szczególnie istotne działanie w kontekście zastosowania zaawansowanych metod analitycznych związanych z mikroskopią elektronową.

Obserwacja próbek w mikroskopii elektronowej

Obserwacja obiektów z wykorzystaniem mikroskopii elektronowej odbywa się z użyciem sygnału pochodzącego od przyspieszonych, uformowanych w wiązkę elektronów, które oddziałują z badaną próbką. Elektrony padające na badany obiekt zderzają się z jego atomami, przez co może dojść do kilku zjawisk: utraty energii kinetycznej, a także całkowitego pochłonięcia, przeniknięcia przez preparat, odbicia od próbki lub emisji promieniowania. Sygnał emitowany przez te elektrony, które zdołały przeniknąć przez preparat, jest widoczny na ekranie mikroskopu. Mikroskopy elektronowe działają w warunkach wysokiej próżni, co pozwala ustabilizować wiązkę elektronów i skierować ją we wskazany punkt, jednak by możliwe było przenikanie cząstek przez preparat, obserwowane obiekty muszą być ultra cienkie (rzędu setek nanometrów). Preparaty do analizy mikroskopowej można uzyskać na różne sposoby: poprzez naniesienie na badaną próbkę cienkiej warstwy masy plastycznej lub warstwy węgla, użycie cienkiej folii próbki metalowej lub stworzenie przekroi poprzecznych tkanek biologicznych za pomocą ultramikrotomu.

Jaka jest rola siateczek do TEM?

Na próbki oglądane z użyciem mikroskopii elektronowej wpływ może mieć wiele niekorzystnych czynników. Czasami podczas przygotowywania preparatu wymagane jest, aby próbka została poddana procesowi zeszlifowania powierzchni, co naraża ją na uszkodzenie. Znów w trakcie samej obserwacji preparat znajduje się w warunkach wysokiej próżni, która może doprowadzić do zniszczenia delikatnych struktur obiektu. Z tego właśnie powodu preparaty przygotowywane do badań z użyciem mikroskopii elektronowej muszą być odpowiednio zabezpieczone. By zapewnić wysoką trwałość mechaniczną preparatów, delikatne warstwy są umieszczane na specjalnych siateczkach do mikroskopii. Akcesoria te – nazywane również siatkami TEM – to płaskie dyski zaopatrzone w siatkę lub inne ukształtowane otwory, które służą do podtrzymywania cienkich skrawków próbki. Są one odpowiednikiem szkiełek podstawowych w mikroskopii optycznej, na które na drodze adsorpcji można nakładać ultra cienkie preparaty.

Należy pamiętać, że siatki muszą być skonstruowane w taki sposób, aby nie zakłócały przepływu elektronów przez obserwowaną próbkę. Wymagana jest także neutralność chemiczna, która nie spowoduje zaburzenia powstającego obrazu, a w niektórych przypadkach wskazana jest także odporność na wyższe temperatury. Z tego powodu firma Unimarket oferuje siateczki do TEM wykonywane z różnych, dostosowanych do potrzeb materiałów takich jak: miedź, nikiel, złoto, molibden, tytan, stal nierdzewna czy aluminium. Niektóre siatki miedziane są dodatkowo powlekane z jednej strony rodem lub palladem, aby umożliwić użytkownikom łatwiejsze rozróżnienie powierzchni i zapobiec ich ewentualnemu matowieniu. Standardowa średnica produkowanych siateczek wynosi 3,05 mm, a kształt i rozmiar oczek różni się w zależności od celu obserwacji. Dostępne są m.in. siatki kwadratowe, sześciokątne (o kształcie plastra miodu), podwójnie składane, szczelinowe, z zakładkami oraz z otworem.