Jak przygotować szkiełko nakrywkowe do badania mikroskopowego?
Badania mikroskopowe są jedną z podstawowych metod pozwalających na obserwację struktur o niewielkich rozmiarach. Wykorzystuje się je bardzo szeroko, od najbardziej rozpowszechnionych badań laboratoryjnych związanych z diagnostyką medyczną po prace naukowe czy praktykę inżynierską.
Wśród najczęściej stosowanych sposobów badania preparatów biologicznych znajdują się te, które są związane z obserwacją światła przechodzącego i rozpraszanego przez obserwowaną próbkę, co wymaga stosowania odpowiednio przygotowanego szkła laboratoryjnego, w tym szkiełek nakrywkowych i szkiełek podstawowych. Zobaczmy, z czym wiążą się badania mikroskopowe i jakie rodzaje szkła laboratoryjnego muszą być przygotowane do ich wykonania.
Specyfika badania mikroskopowego
Badania mikroskopowe polega na bezpośredniej lub pośredniej obserwacji fal elektromagnetycznych, które pozwalają na określenie wybranych charakterystyk preparatu. W mikroskopach optycznych w grę wchodzi obserwacja światła umożliwiającego zbadanie widzialnych cech substancji. Możliwe jest zarówno wykorzystywanie światła odbitego od powierzchni badanych – tego rodzaju metody są stosowane przy pracy z substancjami nieprzezroczystymi, np. przy badaniu powierzchni materiałów, choćby minerałów czy metali, jak i światła przechodzącego przez preparat. Tego rodzaju sposoby są wykorzystywane np. przy badaniu materiału biologicznego.
Specyfika obserwacji mikroskopowej wymaga, by obserwowany materiał był niezwykle cienki. W przeciwnym razie uzyskany obraz, ze względu na zbyt małą ilość fal elektromagnetycznych przechodzących przez jego strukturę nie pozwoli na odróżnienie poszczególnych cech oglądanej substancji. Kluczowe dla osiągniętych rezultatów jest wiec właściwe przygotowanie próbki. W przypadku badania substancji, które mogą być obserwowane jako roztwór, istotne będzie pobranie odpowiednio małej próbki. Pozostałe materiały muszą być jednak pocięte przy pomocy mikrotomu, czyli urządzenia, które jest w stanie oddzielić niezwykle cienkie fragmenty rozmaitych substancji za pomocą ostrzy mechanicznych lub cięcia promieniem lasera.
Szkło laboratoryjne do obserwacji mikroskopowych
Przygotowanie preparatu do badania mikroskopowego może być dość złożonym procesem, którego przebieg jest zawsze dostosowany do specyfiki obserwowanej substancji. Poza działaniami związanymi z samym przebiegiem badania pozyskiwany preparat może być np. chemicznie barwiony czy rozjaśniany. Niezależnie od tego rodzaju zabiegów próbka musi być jednak umieszczona między źródłem światła a obiektywem, w taki sposób, by była stabilna przez cały czas badania, a sama obserwacja była możliwa. Do tego celu stosuje się odpowiednie akcesoria wykonane ze szkła o dużej przezierności, tj. ilości przepuszczanego światła.
Badany preparat jest umieszczany na tzw. szkiełku podstawowym, które służy jako stabilna podstawa umieszczana na stoliku mikroskopu. Dla ochrony badanej substancji przed wpływem warunków zewnętrznych – dostępem powietrza, które może zmieniać charakterystykę preparatu, zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu, czy też przed wprowadzeniem do próbki obcych substancji stosuje się tzw. szkiełko nakrywkowe. Przykrycie preparatu szkiełkiem nakrywkowym, które delikatnie umieszcza się na szkiełku podstawowym nad przygotowaną do badania substancją, jest końcowym etapem przygotowania próbki.
Warto wspomnieć, że w niektórych przypadkach – przy badaniach obiektów umieszczonych tzw. kropli wiszącej – preparat nanosi się bezpośrednio na szkiełko nakrywkowe. W takiej sytuacji używa się specjalnego szkiełka podstawowego z tzw. łezką, czyli eliptycznym wgłębieniem w powierzchni. Z podobną sytuacją mamy do czynienia również podczas prowadzenia hodowli komórek, które mają być następnie poddawane obserwacjom bezpośrednio na szkiełku nakrywkowym.
Szkiełka nakrywkowe są wykonywane ze szkła lub w niektórych przypadkach z tworzywa sztucznego, które odznaczają się nie tylko wysoką przezroczystością, a zatem jednolitością swej masy niwelującą wpływ ewentualnych wtrąceń na wynik obserwacji, ale również właściwą, bardzo niewielką grubością. Daje to możliwość zachowania odpowiedniej odległości między preparatem a obiektywem, pozwalając na uzyskanie właściwej ostrości. Możliwość korekty grubości szkiełka istnieje w obiektywach wyższej klasy i jest niekiedy niezbędna przy bardziej wymagających obserwacjach.
Szkiełka nakrywkowe służące do szczególnie istotnych badań są zwykle pakowane hermetycznie, tak by nie dopuścić do ich zabrudzenia różnymi zanieczyszczeniami, a jednocześnie zapobiec przenikaniu wilgoci, która utrudnia oddzielanie szkiełek. Szkiełka są odtłuszczone by zapewnić prawidłowe rozprowadzenie płynnych substancji po całej powierzchni preparatu.